Montferlandse Toppen Wandelroute. 14, 15 en 16 september 2014 

We vertrekken zondagmiddag richting Zeddam in de Achterhoek naar hotel Engelbart. Hotel Engelbart is een eenvoudig familiehotel gelegen aan de doorgaande weg van Zeddam naar ’s-Heerenberg. Het is of we terug zijn in de jaren ’80, zo is het hotel ingericht maar het is er brandschoon , de mensen zijn er heel vriendelijk én het eten is er buitengewoon goed. Het is de bedoeling dat we er twee nachten slapen en dat we maandag en dinsdag de Motferlandse Toppentocht gaan lopen. Het is een wandeltocht van ruim 42 kilometer en dat willen we in twee dagen doen. De eerste dag lopen we ruim 22 kilometer en de tweede dag lopen we de rest.  

Maandag 15 september - deel 1 [voor route klik op link] 

De route gaat aan de hand van een kaart en je loopt van top naar top. Die toppen zijn aangegeven met paaltje met een plaatje waar een QR code op staat. Daar kunnen wij dus geen gebruik van maken maar gelukkig hebben wij een papieren versie. Je kan in principe overal aan de tocht beginnen alleen moet je weten waar zich een  paaltje bevindt. Wij kunnen vanuit ons hotel naar het eerste paaltje lopen maar dat is top nummer 2. We lopen in zuidelijke richting Zeddam uit richting ’s-Heerenberg. Als we aan de rand van Zeddam zijn komen we bij de  grafelijke Torenmolen van Zeddam. 

De molen van Zeddam is de enige nog werkende, middeleeuwse torenmolen in Nederland en behoort tot de oudste gemetselde molens van West-Europa. Deze werd voor het eerst genoemd in 1451, toen Willem van den Bergh verklaarde jaarlijks een malder rogge en een malder mout te schenken aan het Gasthuis te Bergh, gemalen op zijn molens te Berg, Sedam, Diedam en Gendringen.

 

Tegenover deze molen bevindt zich de Rosmolen van Zeddam. De rosmolen werd in 1546 gebouwd als aanvulling op de al bestaande windmolen in opdracht van de toenmalige eigenaren de Graven Van den Bergh in dezelfde locatie. De graven verpachtten na de bouw van de rosmolen de complete locatie met torenmolen en de molenaar gebruikte de rosmolen als er te weinig wind was om te kunnen malen met behulp van het paard van de boer. In 1866 werd de molen verkocht en gesloopt als rosmolen. In 1974 werd met behulp van de originele bouwtekeningen die bewaard waren gebleven in het archief van het Huis Bergh de rosmolen herbouwd. 

 

Weer een stukje verder komen we het eerste paaltje op de route tegen, dit is dus top 2 Paosbult Zeddam (+37 m. NAP). Hier vinden we een oorlogsmonument. Dit monument herdenkt de inwoners van Zeddam die zijn omgekomen in de Tweede Wereldoorlog. 

 

We lopen weer verder. Het is prachtig weer. De zon staat hoog aan de hemel. Kortom prachtig wandelweer. We komen langs top 1. Hier is het officiële begin van de tocht. We lopen via het parkeerterrein verder.

 

Via een bospad gaat het weer verder. Het is opvallend dat er zoveel paddenstoelen hier voorkomen terwijl het eigenlijk vrij droog is. Ik zet nog een mooie Vliegenzwam op de foto. 





 

 

Zo komen we bij top 18 De Galgenberg (+62 m. NAP). Deze heuvel ontleent haar naam aan vroegere tijden, toen er een zg wipgalg op de top van de heuvel stond. Hiervan is niets meer zichtbaar. Wel is er op een plateautje vlak naast de top een panoramisch uitzicht richting het noorden. Op dit plateau ligt tevens een waterwinningsinstallatie. 

 

Even verderop vinden we top 17 de Mengelenberg (+49 m. NAP). De Mengelenberg bestond vroeger, in de jaren '20 en '30 van de vorige eeuw, voornamelijk uit heide en er liepen schapen. Er werd striekzand gewonnen voor het scherpen van messen en strooizand voor keukenvloeren.  

Markant aan de Mengelenberg zijn de sterk golvende bospaden met hoogteverschillen van enkele tientallen meters. Er zijn vele gaten te zien als gevolg van granaatvuur door de geallieerden in het voorjaar van 1945. Bovendien is er een omgevallen geschutskoepel uit Tweede Wereldoorlog in het oostelijke deel van het bos. In 1926 werd het bos eigendom van Huis Bergh en zijn er onder andere lariksen en dennen aangeplant.  

 

 

We lopen nog een stukje door het bos, dat overgaat in weiland en maisvelden. Zo komen we vervolgens aan in ’s-Heerenberg. Het is inmiddels 11.00 uur en nemen daar plaats op het terras van Grandcafé “de Snor”. Daar drinken we een heerlijk bakje koffie.




 

 

De route vervolgd zich door ’s-Heerenberg en we komen over de Muntwal waar we zicht hebben op het prachtige kasteel Huis Bergh. Het is nu een heel stuk lopen naar de volgende top.
Eerst passeren we nog een grenspaal die de grens markeert uit de Middeleeuwen.
 

 
 

 

 

Dan komen we bij top 9 Peeskesbult (+69 m. NAP).
De Peeskesbult is een hoogte of heuvel die ligt tussen de plaatsen Beek en Stokkum. De heuvel heeft een hoogte van 69 meter boven NAP en is onderdeel van het Montferland. 't Peeske, ligt aan de Beekse kant van de Peeskesbult en het Wolkenland. Het woord Peeske is afkomstig van het Latijnse woord "pascumum", dat vruchtbare plek of waterrijke weidegronden betekent. "Pascumum" op zijn beurt is afgeleid van het Latijnse werkwoord "pascere", dat voeden of tegoed doen betekent.  

De Peeskesbult staat 21e in Toppen top-40. De bult is de scherprechter in de populaire Henk Lubberding Classis en hij was een vast bestanddeel van het trainingsrondje van de jeugdige Servais Knaven die in augustus 2010 zijn prof-carrière als wielrenner afsluit en wielrenners gaat trainen.

 

 

Bij het restaurant ’t Peeske, dat even verderop ligt lunchen we. We kunnen lekker op het terras zitten. 

 

Eenmaal weer op pad komen we al gauw bij top 8 Wolkenland (+78 m. NAP) Vlak bij deze top bevindt zich het schoolbuitenhuis van het Amsterdams Lyceum. Wolkenland wordt nu al meer dan 30 jaar enthousiast geleid door het beheerdersechtpaar Jacqueline en Kees Veraart. We lopen langs de school verder in noordelijke richting. Nog steeds zien we heel veel paddenstoelen.  
  

 

 

We naderen nu 7 De Rijsberg (+70 m. NAP). De Rijsberg is een heuvel langs de Vossenweg in Beek. De volksmond zegt dat hier vroeger de brandstapel werd opgericht voor terechtstellingen van hen die tot de vuurdood veroordeeld waren. Rijs is namelijk een oud woord voor takkenbos. De Rijsberg met 50 hectaren kwam in 1642 definitief aan de graaf van den Bergh. 

 

Niet ver daar vandaan ligt top 6 Keurvorstenheuvel
(+71 m. NAP). Over de naamgeving van de Keurvorstenheuvel is niet veel met zekerheid bekend, maar men kan er van uit gaan dat dit stuk bos eigendom is geweest van een van de Duitse Keurvorsten die ondermeer  in Kleef zitting hadden.

  

 

We gaan weer verder en lopen nu richting Kilder. Hier vinden we op het noordelijkste punt van de totale wandeling top 5 De Kale Jacob (+80 m. NAP).

Uitzichtpunt ‘Kale Jacob’ op 80 meter hoogte, ten noorden van de top van de Hettenheuvel, verwijst naar de gelijkenis van een kaal hoofd. Waar de naam Jacob vandaan komt is een raadsel. Hier geniet je van prachtige uitzicht over het rivierdal van de Nederrijn naar de heuvels van Veluwezoom, met zicht op Didam en Doesburg. Langs het pad zie je op verschillende plekken nog restanten van het verleden, uit de tijd dat de bossen nog kaal waren en de bodem vooral met heide was begroeid: struikheide. Wil je de struikheide in bloei zien staan? Kom dan half augustus. Je zult zien dat vlinders en bijen hier graag van de nectar komen snoepen. 

 

Het gaat weer verder door het bos en we naderen nu de hoogste top van het Montferland. Dat is top 3 De Hettenheuvel (+92 m. NAP). Vroeger speelde de Hettenheuvel een belangrijke rol voor de landmeetkunde, als triangulatiepunt. Een steen met het opschrift RD (Rijksdriehoeksmeting) staat nog op de top. De Hettenheuvel leent zich voor heerlijke wandelingen. Vanaf de Loolaan voert een holle weg naar de top, uitgesleten door het regenwater.

 

Dan komen we bij de laatste top voor vandaag; top 3 Groot Beekermark (+86 m. NAP). De Beekermark is een verwijzing naar een zogenaamde marke, een stuk landbouwgrond  of bosgebied dat een gezamenlijke eigendom was van meerdere boeren en burgers van een bepaalde buurschap. De marken vinden hub oorsprong in de Middeleeuwen. De eigenaren regelden onderling wie welke grond van het perceel kreeg. Het recht om de grond te gebruiken was door vererving door te geven op een volgende generatie.

 

Daarna is het nog ongeveer 3 kilometer lopen naar ons hotel in Zeddam. We lopen nog een end door het bos en komen uiteindelijk weer in Zeddam. We hebben er nu 22,3 kilometer op zitten. Morgen doen we de andere helft. Nu doen we ons eerst tegoed aan een prima maaltijd in het hotel. ’s-Avonds doen we nog een spelletje Triominos in de zitkamer.

 

 

 

Dinsdag 16 september 2014 - deel 2 [voor route klik op link]

We zorgen dat we op tijd ontbeten hebben, zodat we op tijd weg kunnen. Na afgerekend te hebben met de hoteleigenaresse rijden we met de auto naar ’s-Heerenberg waar we de auto parkeren op de parkeerplaats bij Café “de Snor”.

We lopen door  ’s-Heerenberg en komen weer op de Muntwal, waar we gister ook al waren. Ditmaal lopen we langs het prachtige kasteel Huis Bergh. Als we van de wal rechtsaf slaan komen we in een prachtig bospad met aan beide zijden hoge bomen. We komen via het Nachtegaallaantje op de Stokkumse weg. Even verderop vinden we onze eerste top van vandaag, top 16 Möllebult Stokkum (+26 m. NAP). Op de Top staat een molen; de Düffels Möll.  Düffels Möll is een korenmolen in Stokkum. De molen en het woonhuis ernaast zijn monumenten; de molen een rijksmonument en het huis een gemeentelijk monument. De molen is in 1860 gebouwd op een verhoging, die voor de molen met zand werd opgehoogd tot ca. 30 meter boven NAP, zo'n 13 meter hoger dan de gemiddelde hoogte van de omgeving. Het is een ronde stenen molen, een zogenaamde grondzeiler, met een vlucht van 21,20 meter. De molen is van 1861 tot 1922 in gebruik geweest. Hij werd in 1924 onttakeld in verband met omschakeling naar een elektrisch maalbedrijf. In 1977 werd Düffels Möl hersteld. De molen is eigendom van de familie Düffels en is op vrijwillige basis in gebruik voor het malen van graan voor veevoer. Hiervoor is een koppel maalstenen aanwezig.
Als je het hele verhaal over Düffels Möl wilt lezen, klik dan hier.

Nog geen kilometer verder komen we twee toppen tegelijk tegen. Top 14: Paosbult Stokkum (+28 m. NAP) en De Slangenbult (+28 m. NAP).
 

De Paosbult Stokkum: de resten van deze zandbult, lag vroeger tegenover het huis van de toen bekende en gevreesde boswachter Hendrik Gerritsen. Het oude boswachtershuis is inmiddels afgebroken en herbouwd. Nazaten van deze familie wonen echter nog steeds op deze locatie. De naam Paosbult houdt verband met de vroegere traditie op bij het begin van de lente op heuvels vuren te stoken en zo de koude van de winter te helpen verjagen. 

 

De Slangenbult: De naam heeft deze bult te danken aan de hazelwormen die hier veelvuldig voorkomen. Deze hazelwormen werden vroeger vaak aangezien voor slangen. Naast de zeldzame hazelworm is ook de zandhagedis hier thuis. 

 

 

We gaan weer verder en bereiken na 2½ kilometer over de Eltenseweg de Duitse grens. We komen over het viaduct van de A3 en gaan verder over de Stokkummer strasse. We slaan nog links af, de Hohe Heide en naderen niet ver daarna Hoch-Elten. Daar vind je een Pannenkoekenhuys waar we ons te goed doen aan een heerlijke pannenkoek.
Al we weer verder gaan komen we langs de St.Vituskerk. Een deel van Elten ligt op een stuwwal uit de ijstijd. Op de berg van Hoch-Elten staat het klooster St.-Vitus, waar vroeger ongehuwde adellijke dames opgeleid werden door abdissen. Het klooster of stift werd in 967 gesticht. Rond 1100 ontstond hier een Romaanse basiliek met zeven altaren. Het klooster had het zwaar te verduren in oorlogstijd. In 1585, tijdens de Tachtigjarige Oorlog, werd St.-Vitus geplunderd. In 1811 werd het klooster ontruimd door het Franse leger. In 1945 werd het klooster zwaar beschadigd door de Canadese artillerie. De toenmalige eigenaar van Huis Bergh in 's-Heerenberg organiseerde de restauratie van het klooster en de St.-Vituskerk. Jezuïeten namen na de oorlog hun intrek in het klooster in Hoch-Elten.

 

Vlakbij is ook top 13 De Eltenberg (+81 m. NAP). We missen het paaltje met de QR-code.

De Eltenberg, is een van de heuvels van het Montferland, gelegen nabij het Duitse dorp Elten en de Duitse stad Emmerik, in het Duits Emmerich of Emmerich am Rhein genaamd, juist over de Nederlandse grens bij Stokkum.

De berg, eigenlijk een heuvel, heeft een hoogte van 81,4 meter boven NAP. Vanuit Nederland is deze heuvel onder andere te bereiken via een 'groene grensovergang' tussen Stokkum en Elten. Deze grensovergang is niet toegankelijk voor auto's. Tussen 1949 en 1963 behoorde de Eltenberg en het dorp Elten tot Nederland. Het gebied vormde in die tijd het drostambt Elten.

Op de top van de heuvel, in het plaatsje genaamd Hoog Elten, in het Duits Hoch Elten, is tegenwoordig een regionaal bekend hotel-restaurant gevestigd, het Waldhotel.

Daarnaast is er een duizend jaar oude waterput te bezichtigen, de Drususbrunnen. Het metalen smeedwerk met de benaming Drususbron, boven de ingang van het gebouwtje waar de put zich bevindt, herinnert nog aan de Nederlandse periode van Elten. Het Pieterpad loopt door Hoog Elten.

 

En  verder gaat het weer. We lopen nu van Hoch-Elten naar Elten en komen zo’n beetje in het centrum aan.
Daar staat de St. Martinus Kerk. Deze kerk werd in 1313 voor het eerst genoemd in een document. Omstreeks het jaar 1450 werd de Romaanse kerk vervangen door een laatgotisch kerkgebouw. In de negentiende eeuw werd tegen de Martinuskerk een sacristie gebouwd. Later kreeg de kerk aan de zijkant ook nog een achtkantig torentje. De toren van de Martinuskerk domineert het dorp. Het klokgeluid is tot ver in de omgeving van Elten te horen. De oudste kerkklok heeft een diameter van 133 cm en werd in 1473 gegoten door Gerhard van Wou. De tweede klok heeft een doorsnede van 149 cm en stamt uit 1512.
 

 

 

Aan de rand van Elten gekomen naderen we Top 12: Möllebult Elten. (+32 m. NAP). Op deze bult staat de “Gerritzens Mühle”. Het is van verre een onmiskenbaar baken in het landschap. De molen is genoemd naar de molenaar Gerritzen, een bekende molenaarsfamilie in deze streek.




 

Als we weer verder lopen komen we al weer snel bij de grens. Even over de grens gaan we weer het bos in richting onze laatste Top. Dat is Top nr. 10: de Hulzenberg (+85 m. NAP). De Hulzenberg is een van de hoogste heuvels in het Bergherbos.  De Hulzenberg is gelegen nabij Stokkum, enkele kilometers westelijk van 's-Heerenberg. Het was in bezit en als jachtgebied gebruikt door de Stokkumse bouwpastoor G.A. van Sonsbeeck (1878-1930). Hij wilde hier een sanatorium stichten. In 1931 is de Hulzenberg aangekocht door Huis Bergh.  

 

Dit was dus de laatste top van de wandeling maar we zijn nog niet op het eindpunt. We moeten nog ruim 4 kilometer naar het eindpunt,  door een prachtig gebied dat heel afwisselend is. Dan weer bos en dan weer een stuk weiland. Het weer is de afgelopen twee dagen uitstekend geweest. Volop zon en heerlijke temperatuur. 

 

Samengevat: We hebben de eerste dag 22,31 kilometer gelopen en de tweede dag 17,17 kilometer. Dat is in totaal 39,48 kilometer. We hebben in over tweedagen 484 meter berg op gelopen en dus ook 484 meter berg af.  De hoogste top was de Hettenheuvel (+92 m. NAP).  

Een aanrader voor elke wandelliefhebber.

Hieronder nog een foto impressie van de twee dagen.